Het is vandaag de dag nauwelijks te geloven met welke materialen klimmers vroeger hun beklimmingen deden. Henneptouw rond het middel geknoopt, een resem pitons, wat houten klemblokken en een hamer, allemaal aan een touwtje dat rond de borstkas hing. De lengtes waren kort, voorklimmers klommen immers vaak solo, van relais naar relais. Vallen was voor hen verboden. En aan hun voeten droegen ze meestal spijkerschoenen. Stijve bergwandelschoenen met spijkers in de zolen geklopt voor meer grip…
Zo klom ik onlangs in de Calanques de Arête de Marseille op la Grande Candelle. Een route die voor het eerst in 1926 geklommen werd, bijna 100 jaar geleden. Ongelooflijk wat die mannen konden met de materialen van toen. Uiteraard hield dit ook beperkingen in. Vanaf dat het zesdegraads klimniveau werd bereikt, schakelde men over van vrij klimmen op artificieel klimmen. Dit betekende dat er naar hartenlust aan setjes getrokken mocht worden en dat mephaken niet langer als valbeveiliging werden ingeslagen, maar ook als hulp bij het voortbewegen.
Het is dankzij Pierre Allain dat we de klimschoentjes kennen die we vandaag dragen. In de jaren dertig van de vorige eeuw begon deze Franse klimmer te experimenteren met verschillende soorten materialen en rubbersoorten en starte in 1948 met het commercialiseren er van. Ook vandaag nog spreken veel oudere klimmers over PA’tjes als ze klimschoenen bedoelen.
Door Arne Monstrey
Klimschoenen vandaag de dag
Voor vele niet-klimmers zien klimschoenen er uit als ‘balletschoentjes’ en ergens zal dat wel kloppen. Ze zitten beide zeer strak rond de voet en echt comfortabel kun je ze niet noemen. Bovendien is het de bedoeling dat heel de kracht van je voet naar je dikke teen wordt teruggebracht. En dat doen fabrikanten op verschillende manieren.Als je een klimschoen langs de onderkant bekijkt en je wilt bijvoorbeeld een lijn trekken die vanuit de hiel over de zool richting de tenen vertrekt, dan heb je schoenen die eerder symmetrisch zijn (waarbij er ongeveer evenveel zooloppervlak links als rechts van deze lijn ligt) en andere die eerder asymmetrisch zijn. Het is duidelijk dat een eerder symmetrische zool een comfortabelere schoen oplevert dan een asymmetrische. Schoenen die mikken op comfort, zoals bijvoorbeeld een echte beginnersschoen of schoenen die gemaakt zijn voor het multipitchen (en dus meerdere uren dragen per dag) gaan eerder een symmetrische zool hebben. Zeer ‘agressieve’ klimschoenen, gemaakt voor topprestaties, een eerder asymmetrisch profiel.
Plat versus gekromd
Hetzelfde gaat op voor de vorm van de zool als je ze in profiel bekijkt. Bij symmetrie kijken we naar de onderkant van de schoen. Als het gaat over kromming, kijken we eerder naar hoe de schoen eruit ziet als je ze van opzij bekijkt. Hier bestaan er platte schoenen, licht gebogen schoenen en zeer sterk gekromde schoenen. Ook hier weer zal een comfortabele schoen (beginners, multipitch…) een eerder platte zool hebben. Hoe technischer of agressiever je schoen, hoe krommer de zool. Zoals aangehaald in het begin van dit artikel, zal dit ervoor zorgen dat je gemakkelijker de kracht van je hele voet naar één punt kunt terugbrengen, met name je dikke teen. Grosso modo kun je er ook van uitgaan dat je als boulderaar meer baat hebt bij gekromde schoenen. Je zult immers relatief vaak in overhangend terrein klimmen en ook dan hebben deze schoenen een voordeel omdat je als het ware met je tenen achter een klein randje kan ‘grijpen’ (net zoals je vingers voor je handen doen). Hetzelfde geldt voor klimmers die graag ‘het grote dak’ in een klimzaal opzoeken. Omdat deze schoentjes toch vaak een pak minder comfortabel zitten, zijn er veel klimmers die twee paar schoentjes meenemen naar de zaal. Een goedkoper en comfortabeler paar om op te warmen en volume mee te klimmen en een technischer paar om de routes mee te klimmen die dicht tegen je topniveau aanleunen.
Toe down
Sommige schoenen gaan nog een stapje verder en duwen de tenen extra naar beneden. Het zogenaamde ‘downturned toe’ of ‘toe down’ principe. Het effect is hetzelfde. Op die manier kun je nog gemakkelijker met je tenen achter kleine randjes ‘grijpen’ in overhangende routes. Het nadeel van dit soort schoenen is dan weer wel dat je minder contactoppervlak overhoudt met de wand. Als je hiermee dus op een rechte muur of op een dalroute een pas op wrijving zult moeten klimmen, zal dit veel moeilijker gaan.
Foto: K2 medewerker Ellen Barber test de nieuwe Unparallel klimschoenen uit in het stadspark
Veters versus velcro
Een veelgestelde vraag is wat nu beter is, veters of velcro? Het antwoord is, dat dit eigenlijk vooral om persoonlijke voorkeur draait. Do whatever makes you happy. Wel is het zo dat velcroschoenen veel gemakkelijk aan en uit te doen zijn. Tussen het klimmen door, als je aan het zekeren bent bijvoorbeeld, kun je veel sneller je schoentjes aan- of uitdoen. Ook als je op een relais staat van een route met meerder touwlengtes is het vaak aangenaam even je schoenen uit te doen en dan gaat dit inderdaad sneller en gemakkelijker met velcro’s dan met veters. Het grote voordeel van veters is dan wel weer dat mensen met brede, of vooral smalle voeten deze schoenen veel beter zullen kunnen regelen, vooral als de veters heel ver doorlopen naar beneden.
Een vreemde eend in de bijt is de mocassym schoen. Geen veters, geen velcro, alleen een zeer strakke elastiek rond de enkel. Dit soort klimschoen is vaak zeer moeilijk om in te geraken. Zeker voor mensen met een hoge wreef, maar eens erin, passen ze zeer nauw aan en zitten ze als het ware als een tweede huid rond je voet. Een mogelijk nadeel is dat de elastiek na een tijd zal uitrekken, waardoor die perfecte pasvorm relatief snel verdwijnt. Dit type heeft zijn liefhebbers, maar het aantal blijft eerder beperkt.
© Arne Monstrey / Tijdens een klimvakantie in de Franse Calanques
Passen, passen, passen!
Net zoals bij wandelschoenen geldt ook hier het credo: passen, passen, passen. Het kan zijn dat een klimschoen de hemel wordt ingeprezen in reviews, maar dat wil daarom nog niet zeggen dat die voor jou goed zit aan je voet. Net zo, kunnen al je klimvrienden hetzelfde model dragen en kan het zijn dat die bij jou gewoon niet past. Daarom dus: passen, passen, passen. Je eigen schoenmaat en de maat die op de doos van de klimschoenen staat, is slechts een beginreferentie. Bij sommige merken (zoals bvb. La Sportiva) kun je vaak een hele maat (of zelfs meer) lager gaan. Bij andere merken zal het quasi dezelfde maat zijn en bij nog andere merken (zoals 5.10 of Ocun bvb.) is het niet ongebruikelijk om een halve tot een hele maat hoger te gaan.
Bij een beginner- of allround klimschoen (eerder stijf) zouden je tenen lichtgebogen moeten staan. Bij een agressievere schoen (vaak wat zachter van zool) mogen je tenen al wat meer gekromd staan, maar nooit in een hoek van 90°. Hierdoor verlies je teveel contactoppervlak en dus sensititiviteit. Niet alleen is het pijnlijk en onaangenaam, het werkt zelfs contraproductief.
En dan is er nog de pasvorm zelf. Smal, breed, hoge wreef, lage wreef, Griekse voet, Egyptische voet... Bij sommige zul je een drukpunt voelen, bij andere niet. Soms zal de hielkuip perfect aansluiten en bij andere modellen zal die weer veel te los zitten, waardoor je bijvoorbeeld hinder kunt ondervinden bij een heelhook. Daarom dat het dus ook absoluut niet interessant is om klimschoentjes online te kopen. Enkel als je keer op keer hetzelfde model in dezelfde maat wilt, kan dit, anders is het echt niet aan te raden. Ga dan liever langs in een winkel waarvan je weet dat ze veel verschillende modellen hebben en waar je dus veel kunt passen. In K2 heben we een kleine klimmuur met enkele grepen en tredes waar je de schoenen even kan testen.
Hou er verder rekening mee dat klimschoenen met een leren bovenwerk tot een halve maat kunnen uitrekken, terwijl schoenen met een synthetisch bovenwerk nauwelijks zullen uitrekken (maximum 1/3 maat).
Tesnlotte kunnen we nog opmerken dat veel modellen in een dames- en een herenmaat bestaan. Vaak wordt de herenmaat als een unisexmodel gezien die van maat 35 tot 47 gaat. Terwijl het damesmodel vaak van maat 35 tot 42 gaat. Als je dan twee keer dezelfde maat bekijkt, zul je zien dat een damesmodel smaller is dan een herenmodel.
Voor kinderen kies je best een echt kindermodel. Deze zijn misschien iets minder technisch, maar zullen wel steeds een goede rubber en dus een goede grip hebben. Het is niet raadzaam om kleine kinderen, bij wie de voeten nog veel en snel groeien, in te krappe klimschoentjes te steken. Verschillende merken hebben hun eigen kinderklimschoentjes.
Slijtage en duurzaamheid: rubbersoorten en voetplaatsing
Een andere veelgestelde vraag is hoe lang klimschoenen meegaan. Ook hier is het antwoord weer zeer persoonlijk. Iemand die 1 keer per week gaat klimmen zal gemiddeld gezien zo’n zes tot twaalf maanden met zijn schoenen doen. Ga je echter 2 à 3 keer per week klimmen, dan halveer je deze tijden en kan het zijn dat je schoenen al na drie maanden tot een half jaar versleten zijn. Boulderen is sletiger dan lengtes klimmen en indoor klimmen is (in België) sletiger dan buiten klimmen. En dan hangt het nog heel hard af van je klimstijl en precisie. Heel herkenbaar voor een beginnend klimmer is dat als die een voet op een trede wilt zetten, de voet vaak enkele centimeters erboven tegen de wand wordt geplaatst en nadien naar beneden wordt geschoven, al schurend tegen de wand. Een meer ervaren klimmer zal zijn voet precies op de juiste plek zetten en daardoor niet alleen minder kracht verbruiken, maar ook zijn schoenen minder snel verslijten.
Daarnaast bestaan er ook stijvere schoenen en soepele schoenen. Vaak hangt dit samen met de (rubber)dikte van de zool en het soort gebruikte rubber. Een stijve schoen is tof als je bijvoorbeeld op een klein richeltje wilt staan (‘edgen’). Je kuiten zullen minder snel verzuren omdat de stijfheid van je schoen veel opvangt. Een zachtere schoen is dan weer interessanter als je op een klein puntje wilt gaan staan. Het rubber van je schoen zal zich vervormen rond deze punt en zo voor een uitstekende grip zorgen (‘smearing). Vaak zullen soepele klimschoenen ook een soepelere rubbersoort hebben die helaas ook sneller zal verslijten.
Tegenwoordig is er een nieuwe generatie klimschoenen op de markt, specifiek gemaakt voor het moderne dynamische boulderen. Deze schoen heeft eigenlijk geen hoekige randen of tip meer, maar een volledig afgeronde zool aan alle kanten. Daarmee zal je tijdens grote dynamische stappen betere grip hebben met de zijkanten van je schoen.
Gelukkig kunnen klimschoenen ook herzoold worden. Dit is goed voor je portemonnee, want het is aanzienlijk goedkoper dan de aanschaf van een nieuw paar. Maar wees je er van bewust dat je nooit exact dezelfde kwaliteit zult terugkrijgen als in het begin. Wel kun je dan deze schoenen gebruiken om op te warmen of om er gemakkelijkere (multipitch) routes mee te klimmen. Klim je in de hogere niveau’s zal een nieuw paar schoenen vaak alsnog interessanter zijn voor je klimniveau.
Bij K2 kunnen je klimschoenen herzoold worden voor €40 per paar. Breng ze gewoon binnen in de winkel!
Tot slot
Vegan klimschoenen
Net zoals bij kledij en wandelschoenen, merken we ook in de wereld van de klimschoenen dat de klant meer ecologisch bewust koopt. In dit geval gaat de vraag dan eerder uit van schoenen die niet langer gemaakt zijn uit leer, maar uit veganistische varianten. Meer specifiek moet een klimschoen hiervoor voldoen aan enkele eisen: Zowel de binnenvoering, maar vooral het bovenwerk mogen niet uit leer (of een leren variant zoals bvb. suede) bestaan en de gebruikte lijmen en kleurstoffen moeten ook vegan-vriendelijk zijn. Pas dan kan er sprake zijn van een veganistische schoen.
Waar je bij wandelschoenen nog zou kunnen zeggen dat een leren schoen (veel) duurzamer is dan een veganistische variant en dus op zijn manier ook een ecologisch verantwoord product is, speelt dit argument bij klimschoenen minder een rol, omdat het hier de rubber component is die zal verslijten en niet het deel uit leer of veganistische varianten. Elk merk heeft ondertussen veganistische varianten in zijn assortiment zitten, maar onder druk van de consument zullen dit er ongetwijfeld alleen maar meer worden.Vegan klimschoenen uit ons assortiment zijn onder andere:
5.10 Niad Lace, Niad VCS, Niad Pro en de Kirigami
Scarpa Vapour Lace, Veloce en Booster
Black Diamond Momentum
Wat met 'stinkende' klimschoenen?
Tenslotte kunnen we nog zeggen dat klimschoentjes vaak beginnen stinken. Voor een groot deel is dit persoonsafhankelijk, maar er zijn ook enkele hulpmiddeltjes. Klimmen met kousen bijvoorbeeld. Beter voor de hygiëne en de geurhinder, maar iets minder goed voor het gevoel met de rots of de klimmuur. Je wil immers zo weinig mogelijk barrières tussen je tenen en de wand, voor het beste gevoel. Neem dus zo dun mogelijke sokken. Er bestaan zelfs ‘climbing socks’ die hier specifiek voor gemaakt zijn.
Er bestaan ook allerlei soorten sprays, maar verder heb je ook de zogenaamde ‘ boot banana’s ’ die je in je schoentjes kunt steken als je ze wegbergt. Deze fungeren als een soort geurvreters. In extremis kun je ook je klimschoentjes in een plastic zak steken, die enkele dagen in de diepvries bewaren en ze dan nadien met een (niet langer te gebruiken!) tandenborstel en wat zeep kuisen en spoelen langs de binnenkant.
Klimschoenen beginnen vaak te stinken. Voor een groot deel is dit persoonsafhankelijk, maar er zijn enkele hulpmiddeltjes om dit tegen te gaan. Klimmen met kousen bijvoorbeeld. Beter voor de hygiëne en de geurhinder, maar iets minder goed voor het gevoel met de rots of de klimmuur. Je wil immers zo weinig mogelijk barrières tussen je tenen en de wand, voor het beste gevoel. Neem dus zo dun mogelijke sokken. Er bestaan zelfs ‘climbing socks’ die hier specifiek voor gemaakt zijn.
Er bestaan ook allerlei soorten sprays, maar verder heb je ook de zogenaamde ‘ boot banana’s ’ die je in je schoentjes kunt steken als je ze wegbergt. Deze fungeren als een soort geurvreters. In extremis kun je ook je klimschoenen in een plastic zak steken, die enkele dagen in de diepvries bewaren en ze dan nadien met een (niet langer te gebruiken!) tandenborstel en wat zeep kuisen en spoelen langs de binnenkant.
Meer over approach schoenen
Approach schoenen hebben een andere rubbersoort dan wandelschoenen of klimschoenen. Deze schoenen worden gebruikt in aanlooproutes op rotsige ondergrond (denk bvb. aan de Dolomieten). Kenmerkend is dat ze redelijk stijf zijn en vooraan op de zool meestal een ‘climbing zone’ hebben. Dit betekent dat als je wat moet klauteren tijdens de aanloop, deze schoen je voet beter zal ondersteunen en minder vermoeien. Zowel dankzij de stijfheid van de zool als de goede grip van de rubber. Als je zelf bvb. een zesdegraads klimmer bent en je gaat een gemakkelijke vierdegraads multipitch doen, is het vaak gemakkelijker en veel comfortabeler om voor deze tocht gewoon je approach schoenen aan te houden.
Herbekijk de KBF-webinar over klimschoenen
Als onderdeel van de gratis webinar-reeks van het KBF geeft K2 medewerker Arne Monstrey een uitgebreid overzicht van alle soorten klimschoenen en waar ze voor dienen.
Alles over klimschoenen