Welke tussenzekeringen zijn er en wanneer komen ze van pas? 

Wie zijn eerste stappen zet in het trad klimmen, merkt al snel dat het aanbod aan materiaal overweldigend kan zijn. Cams, friends, nuts, hexes… het lijkt soms alsof je meteen een volledige collectie nodig hebt. In de praktijk bouw je een trad rack echter stap voor stap op, afgestemd op het terrein waarin je klimt en de routes die je voor ogen hebt. In deze blog overlopen we de verschillende soorten tussenzekeringen en helpen we je begrijpen wat een logische eerste investering is.

Wat zijn tussenzekeringen en wanneer gebruik je ze? 

Bij tradklimmen zijn er geen of nauwelijks vaste haken aanwezig. Je zorgt dus zelf voor je beveiliging door onderweg mobiele tussenzekeringen te plaatsen in barsten, spleten en gaten in de rots. In sommige klimgebieden, zoals het Verenigd Koninkrijk, is dit zelfs een bewuste ethische keuze en wordt er volledig “clean” geklommen. Ook in alpiene multipitchroutes of op minder dicht behaakte lijnen zijn tussenzekeringen vaak onmisbaar, zelfs wanneer er af en toe vaste ankers aanwezig zijn.

Er bestaan verschillende soorten tussenzekeringen, elk met hun eigen werking en toepassingsgebied. Grofweg maken we het onderscheid tussen passieve zekeringen, die geen bewegende delen hebben, en mobiele zekeringen, die zich actief vastklemmen in de rots.

Passieve tussenzekeringen: nuts en hexes

Nuts, ook wel klemblokjes genoemd, vormen voor veel klimmers de basis van hun trad rack. Het zijn passieve zekeringen met een vaste maat die enkel goed werken wanneer ze perfect in een vernauwing van de barst passen. Dat vraagt soms wat zoeken en proberen, maar precies daarom leer je met nuts ook goed “lezen” hoe de rots gevormd is.

Ze zijn bovendien relatief goedkoop en worden meestal verkocht in sets met meerdere maten, wat ze tot een logische eerste aankoop maakt. Zelfs wanneer je later meer met cams gaat werken, blijven nuts een waardevolle aanvulling. Ze zijn licht, betrouwbaar en kunnen ook in routes met vaste haken voor extra zekerheid zorgen.

Omdat een nut na een val of bij stevig aantrekken soms moeilijk loskomt, hoort een nutkey standaard bij je uitrusting. Eén per touwgroep kan volstaan, maar bij langere routes is het vaak praktischer dat elke klimmer er zelf één bij heeft.

Hexes behoren eveneens tot de passieve zekeringen, maar onderscheiden zich door hun zeshoekige vorm. Daardoor kunnen ze op verschillende manieren geplaatst worden en zijn ze vooral nuttig in bredere barsten. Ze zijn robuust en veelzijdig, al maken ze wel wat lawaai aan je gordel. Sommige klimmers zijn er grote fan van, anderen verkiezen een stiller rack.

Mobiele zekeringen: cams, friends en totems

Mobiele zekeringen werken met bewegende lobben die je met een hendel open trekt. Plaats je de cam in een barst en laat je los, dan drukken de lobben zich tegen de rots. Komt er belasting op, dan zetten ze zich nog steviger vast. Dat maakt dit type zekering bijzonder geschikt voor parallelle barsten, waar passieve zekeringen vaak moeilijker te plaatsen zijn.

De eerste cams werden op de markt gebracht door Wild Country onder de naam Friends. Later volgden onder andere de Camalots van Black Diamond, die dankzij hun tweeaakselsysteem een groter bereik per maat bieden. Dat grotere bereik verklaart waarom tweeaakselsystemen vandaag de norm zijn geworden. Voor wie begint, zijn klassieke modellen zoals de Camalot C4 een betrouwbare en betaalbare keuze. Naarmate je rack groeit en je langere routes klimt, kan het interessant worden om lichtere varianten toe te voegen, waarbij gewicht een steeds grotere rol speelt.

Totems zijn een meer recente ontwikkeling binnen de mobiele zekeringen. Ze werken met een dubbel kabelsysteem, waardoor ze ook goed blijven klemmen wanneer de belasting niet perfect symmetrisch is. Dat maakt ze bijzonder interessant in onregelmatige barsten, zoals je die vaak in kalksteen aantreft. Ze vragen wel wat gewenning en voelen bij stressvolle plaatsingen soms beweeglijker aan, waardoor ze meestal eerder een aanvulling vormen dan een eerste aankoop.

Akselsystemen, bereik en kleine maten

Bij cams kom je zowel éénassige als tweeassige systemen tegen. Eénassige cams hebben een beperkter bereik, maar waren vroeger de standaard. Tegenwoordig kiezen de meeste klimmers voor tweeassige cams omdat ze meer spreiding per maat bieden. Bij zeer kleine cams is een tweeaakselsysteem technisch vaak niet mogelijk, wat perfect normaal is en geen nadeel hoeft te zijn.

Verlengen van plaatsingen: waarom het verschil maakt

Wanneer je tussenzekeringen plaatst in kronkelende of diagonale barsten, kan het touw ervoor zorgen dat ze langzaam uit hun positie bewegen. Dit fenomeen, ook wel “wandelen” genoemd, wil je zoveel mogelijk vermijden. Door je plaatsingen te verlengen, zorg je ervoor dat de beweging van het touw wordt opgevangen vóór die kracht je zekering bereikt.

Sommige cams hebben een ingebouwde verlengbare sling. In andere gevallen werk je met alpinesetjes, losse slings of specifieke verlengsystemen. Het principe blijft altijd hetzelfde: het touw moet bewegen, niet je zekering.

Pitons: gespecialiseerde en contextgebonden keuze

Pitons werden vroeger veel gebruikt om routes af te zekeren, vooral in kalksteen. Ze worden met een hamer in een barst geslagen en zetten zich zo vast. Het nadeel is dat dit de rots beschadigt. Hoe vaker een piton geplaatst en verwijderd wordt, hoe breder de barst wordt. Daarom zijn pitons in veel gebieden vandaag verboden of sterk afgeraden.

In sommige massieven, zoals bepaalde regio’s in de Dolomieten, worden ze nog gebruikt, vaak om bestaande relais te versterken. Voor de meeste klimmers blijven pitons echter een gespecialiseerde en eerder uitzonderlijke keuze, die alleen in specifieke omstandigheden zinvol is.

Onderhoud, levensduur en slim uitbreiden

Tradmateriaal is een aanzienlijke investering, dus regelmatig controleren en onderhouden is essentieel. Let op beschadigde kabels, soepelheid van de lobben en de staat van de slings. Bewegen de lobben niet meer vlot, dan kan licht smeren helpen. Slings verouderen bovendien door UV-licht, waardoor hun levensduur beperkt is, vaak tot rond de tien jaar, afhankelijk van gebruik en merk.

Wie zijn rack verder wil uitbreiden, kan veel winnen met kleine optimalisaties. Extra slings zorgen voor meer overzicht en flexibiliteit. Kleurcodes op cams en karabiners helpen je om in stressvolle situaties sneller de juiste maat te grijpen. Zulke details lijken klein, maar maken in de praktijk een groot verschil. 

Tot slot: materiaal is één ding, techniek iets anders

Deze blog helpt je bij het begrijpen van het materiaal, maar correct plaatsen van tussenzekeringen vergt oefening en opleiding. Wie dat goed wil leren, volgt best een cursus bij een erkende organisatie zoals de KBF. Zo leer je niet alleen welk materiaal je nodig hebt, maar vooral hoe je het veilig en correct gebruikt.